کارنامه ضعیف طرح 28 مخزن در تولید نفت!

به گزارش نفت آنلاین به نقل از خبرگزاری فارس ، طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت از میدان‌های در حال بهره‌برداری، در چارچوب قراردادی EPC/EPD به همراه تامین مالی آن، در تاریخ 96/9/20 در هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران با شماره مصوبه 33319-2041 تصویب گردید و سپس جهت تصویب به شورای اقتصاد ارائه و در تاریخ 97/4/2 با شماره مصوبه 151126 در این شورا تصویب شد. سرمایه‌گذاری و بازپرداخت مربوط به این طرح برابر با 7/246 میلیارد دلار بوده که شرکت ملی نفت ایران ضمانت پرداخت آن را برعهده گرفته است.

این طرح جهت افزایش و نگهداشت تولید در حدود 30 مخزن نفتی در حوزه 3 شرکت توسعه‌ای تولیدی مناطق نفت‌خیز جنوب، نفت مناطق مرکزی و فلات قاره ایران در حال اجراست و از مجموع این 30 مخزن، 24 مخزن مربوط به شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب می‌باشد.

*معضلات مالی پیش‌روی اجرای مدل EPD در طرح 28 مخزن

وزیر نفت در سال 1396 بعد از عدم موفقیت در حوزه قراردادهای IPC به بهانه نبود منابع داخلی جهت توسعه میادین و جهت استفاده از منابع شرکت‌های پیمانکار، اقدام به تعریف پروژه‌های EPC/EPD جهت توسعه میادین نمود. شایان ذکر است که این طرح‌ها در ابتدا با هدف تامین سرمایه از بخش خصوصی وارد صنعت نفت شد. سرمایه مورد نیاز این طرح بالغ بر 7 میلیارد دلار می‌باشد اما هیچکدام از شرکت‌های بخش خصوصی توانایی تامین چنین سرمایه‌ای را نداشته و شرکت‌های خارجی هم به دلیل تحریم‌ها حاضر به ورود در این حوزه نشدند.

در این راستا شرط آورد سرمایه بخش خصوصی به 20 درصد کاهش یافت و قرار شد پیمانکاران طرح 20 درصد آورد سرمایه داشته و بقیه منابع مورد نیاز طرح از صندوق توسعه ملی، اوراق عقود اسلامی ارزی و ریالی، اوراق منفعت و سازمان بورس تهیه گردد. طبق شرایط بالا 6 بسته قراردادی از مجموع 28 بسته در مناطق نفت‌خیز جنوب به مناقصه به ارزش 4400 میلیارد تومان به مناقصه رفت و 3300 میلیارد تومان از این پروژه‌ها در اختیار شرکت OIEC قرار گرفت و سایر پروژه‌ها در اختیار 4 شرکت دیگر قرار گرفت.

به دلیل عقب افتادگی 80 درصد در این پروژه‌ها طبق دستور وزیر نفت شرط آورد سرمایه توسط پیمانکاران حذف گردید و شرکت ملی نفت ایران ملزم به پرداخت 2 درصد بابت عقد قرارداد و 3 درصد بابت تجهیز کارگاه و 20 درصد حجم مالی پروژه به عنوان پیش‌پرداخت بابت خرید کالا گردید و پرداخت‌ها از Milestone که منوط به اتمام کار بود به Progressive یا تدریجی تبدیل گردید. نهایتا این پروژه‌ها که با هدف آورد سرمایه وارد صنعت نفت شده بودند به یکی از مصرف‌کننده‌های اصلی منابع مالی در این صنعت تبدیل شدند. همچنین برای سهولت در پرداخت‌های مالی، شرکتی نفت و گاز صبا اروند تحت عنوان SPV در این طرح قرار گرفت.

در این راستا، حسام عباسی کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به منابع مالی محدود صندوق SPV گفت: «در حال حاضر در صندوق این طرح 3000 میلیارد تومان پول وجود دارد که 10 درصد آن به عنوان اوراق گردانی نزد این شرکت باقی می‌ماند و 2700 میلیارد آن قابل برداشت است و بودجه مورد نیاز این پروژه‌ها در حدود 90 هزار میلیارد تومان است یعنی فقط 3 درصد این حجم مالی پروژه در صندوق طرح پول وجود دارد که کفاف تجهیز کارگاه را نیز نخواهد داد. با توجه به اینکه شرکت ملی نفت ایران متعهد به پرداخت 20 درصد بابت خرید کالا می‌باشد و به دلیل خالی بودن صندوق SPV توانایی پرداخت این مبالغ وجود ندارد، در دراز مدت عدم موفقیت و خسارات سنگینی به وزارت نفت وراد خواهد شد».

*کارنامه ضعیف طرح 28 مخزن در تولید نفت

از مجموعه 28 بسته این طرح‌ بعد از گذشت بیش از 2 سال از تصویب آن در هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران صرفاً 6 بسته آغاز به کار نموده و این 6 بسته حدود 80 درصد از برنامه عقب هستند. 22 بسته دیگر دارای پیشرفت صفر درصدی هستند. در نتیجه به نظر می‌رسد این طرح‌ها فعلا کارآمدی لازم را نداشته و برای موفقیت این طرح‌ها نه تنها نباید اقدامات عجولانه‌ای انجام داد؛ بلکه باید قدم به قدم و پروژه به پروژه زمینه‌ و زیرساخت‌های لازم برای اجرای این مدل را در طرح‌های 28 مخزن فراهم کرد.

طبق مصوبه شورای اقتصاد این طرح‌ها باید طی سال‌های 97 و 98 یعنی ظرف مدت 2 سال به اتمام برسند و اکنون بعد از گذشت بیش از 2 سال میزان پیشرفت این پروژه‌ها اندک بوده و این موضوع نشاندهنده عدم موفقیت این طرح‌ها در زمینه توسعه میادین نفتی است. این طرح‌ها تا سال 1400 می‌بایستی تمام هزینه‌های خود را از محل افزایش تولید نفت نسبت به متوسط تولید نیمه اول سال 96 بازپرداخت نمایند و این در حالی است که این طرح‌ها قطعاً تا پایان سال 1400 به اتمام نیز نخواهند رسید.

حسام عباسی کارشناس انرژی در این باره اظهار داشت: «مناطق نفت‌خیز جنوب با انجام فعالیت طبق روال جاری خود در حوزه طرح 28 مخزن در سال 97 و 98 طبق گزارش مدیرعامل مناطق نفت‌خیز جنوب حدود 40 میلیون بشکه تولید انباشتی نفت داشته و بیش از 50 حلقه چاه حفاری و 34 حلقه راه‌اندازی نموده است. این در حالی است که طرح 28 و پیمانکاران آن تا پایان سال 1398 حتی یک حلقه چاه راه‌اندازی ننموده‌اند و حتی قطره‌ای نفت تولید ننموده‌اند. این موضوع نیز یکی دیگر از دلایل عدم موفقیت این طرح است که برای حل آن نباید اقدام عجولانه‌ای کرد».

* اقدام عجولانه وزارت نفت در تمرکز تمامی طرح‌های حفاری به مدل EPD

حال این سوال مطرح است که اگر روال جاری مناطق نفت‌خیز جنوب با دستور وزیر نفت در 2 برهه متوقف می‌گردید، چه بر سر مخازن نفتی و نگهداشت و افزایش ظرفیت تولید نفت می‌آمد؟ وزیر نفت در 2 برهه زمانی سال 96 و سال 99 دستور توقف کلیه فعالیت‌ها در حوزه طرح 28 مخزن را صادر نمود. در سال 96 با مقاومت مدیر عامل و مدیر فنی وقت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و ورود نهادهای امنیتی مواجه شد که مجبور به عقب نشینی شد و اقدام به برکناری مدیرفنی مناطق نفت‌خیز جنوب نمود.

در این راستا بیژن عالی‌پور مدیر بعدی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در تاریخ 15 اردیبهشت ماه 97 به صورت مفصل تبعات منفی ترخیص دکل‌های حفاری و توقف قراردادهای فعال تشریح می کند. در متن این نامه بیژن عالی‌پور تبعات منفی ترخیص دکل‎ها و اقدام عجولانه در تمرکز تمامی طرح‌های حفاری به مدل EPD را اینگونه برمی‌شمارد:

- فعالیت 14 دکل توسعه ای و 15 دکل تعمیری و 16 دستگاه لوله مغزی سیار متوقف خواهد شد.

- عملیات‌های نظیر اسیدکاری گسترده، مشبک کاری، رفع مانع عملیاتی و خدمات نمودارگیری به میزان 60 درصد کمتر خواهد شد.

- مشکلاتی نظیر تولید آسفالت، شن و زنده سازی چاه‌ها بوجود می‌آید.

- در بسته‌های طرح 28 مخزن قطعاً اهداف تولیدی در نظر گرفته شده در برنامه دو ساله محقق نخواهد شد.

- کاهش تولید نفت به میزان حدود 500 ه‌ب‌ر تا 800 ه‌ب‌ر در پایان سال 97 که به مراتب بیشتر از افزایش تولید پیش‌بینی شده‌ در طرح 28 مخزن (325 ه‌ب‌ر) خواهد بود.

- بیکار شدن قطعی حدود 20 هزار نفر نیروی انسانی شاغل در قراردادهای موجود در مناطق نفت‌خیز جنوب.

- خسارتی بالغ بر 1500 میلیارد تومان در پروژه‌های سطح الارضی مهندسی و ساختمان و 25 میلیون دلار در حوزه عملیات حفاری به شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب وارد می‌گردید.

- در برهه زمانی بین توقف فعالیت‌های تحت‌الارضی در 28 مخزن تا شروع بکار اجرایی بسته‌ها علاوه بر بیکاری تعداد زیادی از پیمانکاران و نیروهای آن‌ها تعداد قابل توجهی از پرسنل مناطق نفت‌خیز جنوب نیز عملاً کار تعریف شده‌ای برای انجام نمی‌داشتند که آسیب‌های اجتماعی و سازمانی جدی را به همراه داشت.

تمامی تبعات فوق در نامه مدیرعامل و مدیرفنی وقت مناطق نفت‌خیز جنوب به وزارت نفت منعکس گردید و پیشنهاد داده شد تا جهت جلوگیری از تبعات متعدد و سنگین توقف فعالیت‌های تحت الارضی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب تا پیش از آغاز عملیات اجرایی بسته‌های مربوطه، کلیه فعالیت‌ها طبق برنامه معمول تولید ادامه یابد و پس از انتخاب پیمانکاران، هزینه‌های انجام شده در هر بسته ملحوظ گردد و یا کل پیمان‌های جاری به پیمانکار جدید منتقل شود.

*آزمون و خطای وزارت نفت در اجرای گسترده مدل EPD‌ در طرح 28 مخزن

با این وجود در سال 1399 نیز دوباره وزیر نفت دستور ترخیص دکل‌ها و تمرکز عملیات حفاری چاه‌ها بر مدل EPD صادر کرد و این‌ بار مدیران فعلی مناطق نفت‌خیز جنوب از این فرمان تبعیت نموده و اقدام به توقف فعالیت‌های جاری و ترخیص دکل‌های حفاری نمودند که به تبع آن سایر فعالیت‌های مربوط به توسعه میدان نیز متوقف گردید.

حدود 17 دکل شرکت ملی حفاری ترخیص شده که 3000 نفر به صورت مستقیم دچار بیکاری و بلاتکلیفی شدند. مجدداً با پیگیری‌های انجام شده، ورود مسئولین استانی و نهادهای نظارتی، مناطق نفت‌خیز جنوب دستور بازگشت دکل‌ها را صادر نمود که این دستور هنوز بطور کامل اجرا نشده و هنوز تعداد زیادی از دکل‌ها به موقعیت‌های حفاری بازگشت ننموده‌اند.

در این راستا طرحی با این وسعت که تغییرات شدید رویه معمول شرکت ملی نفت ایران را به دنبال دارد باید ابتدا در یک میدان اجرا شده و در صورت موفقیت برای سایر میادین مورد استفاده قرار گیرد. طرح 28 مخزن با توجه به شیوه آزمون و خطایی و عجولانه در اجرا، تا کنون سبب جلوگیری از تمرکز سازمان بر فعالیت‌های جاری خود شده و سبب بهم خوردن نظم سازمان و تمرکز روی طرحی شده که بیش از 80 درصد عقب افتادگی داشته و هیچ منفعتی را تا کنون به همراه نداشته است.

کارنامه ضعیف طرح 28 مخزن در تولید نفت!

آمارگیر وبلاگ