نفت آنلاین - توضیح وابستگی صنعت نفت و گاز به آهن! تحلیل و بررسی

توضیح وابستگی صنعت نفت و گاز به آهن! تحلیل و بررسی

نفت و آهن، همیشه در مسیر تداوم تولید و فرآوری، به یکدیگر نیاز دارند. صنعت نفت و گاز، به عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد جهانی، نه تنها تأثیر عمیقی بر ساختارهای تجاری و اقتصادی کشورها دارد، بلکه در عمل وابسته به طیف گسترده‌ای از مواد و فناوری‌های صنعتی است.

در میان این وابستگی‌ها، نقش آهن و مشتقات آن مانند فولاد، بسیار برجسته و حیاتی است. از مراحل اولیه استخراج تا توسعه زیرساخت‌های پالایش، انتقال و بهره‌برداری، آهن به عنوان ماده‌ای اساسی در ساخت تجهیزات، خطوط لوله و سازه‌های صنعتی حضور دارد. پس بازار خرید آهن موثر بر این صنعت است.

این وابستگی، پیوندی استراتژیک میان دو حوزه بزرگ صنعتی، یعنی نفت و فلزات، ایجاد کرده است که بر سایر صنایع مرتبط مانند پتروشیمی، کارخانه‌های ابزارسازی و تولید مواد اولیه نیز تأثیر می‌گذارد. محصولاتی مانند لوله فولادی، در خطوط حمل سوخت و... مورداستفاده قرار خواهد گرفت. در واقع، بدون حضور گسترده آهن در این چرخه، توسعه صنعت نفت و گاز در مقیاس صنعتی ممکن نخواهد بود. به همین دلیل، بررسی این رابطه برای درک بهتر تعامل میان منابع زیرزمینی و فرآیندهای بالادستی و پایین‌دستی در زنجیره ارزش نفت، امری ضروری است.

پتروشیمی،نفت و گاز و ارتباط آن ها با صنعت آهن

پتروشیمی،نفت و گاز و ارتباط آن ها با صنعت آهن

ارتباط صنعت نفت و گاز با صنعت آهن و فولاد

صنعت نفت و گاز و صنعت آهن و فولاد، به عنوان دو رکن اصلی در ساختار صنعتی و اقتصادی کشورها، رابطه‌ای دوسویه و عمیق دارند. این ارتباط، نه صرفاً از منظر تأمین تجهیزات یا مواد اولیه، بلکه به‌مثابه یک هم‌زیستی ساختاری در بطن زنجیره‌های تأمین، تولید و ارزش تعریف می‌شود. نفت و آهن در کنار هم، پیشران صنایع دیگر مانند پتروشیمی، حمل‌ونقل، نیروگاه‌ها و زیرساخت‌های عمرانی هستند.

در این رابطه، نفت و گاز به‌عنوان منابع انرژی و مواد اولیه برای تولید محصولات شیمیایی، و آهن و فولاد به‌عنوان ستون ساخت ابزار، تجهیزات و زیرساخت‌ها ایفای نقش می‌کنند. این دو صنعت، اگرچه از نظر ماهیت متفاوت‌اند، اما در عمل بدون یکدیگر قادر به عملکرد پایدار و توسعه‌محور نیستند. شاید بررسی دقیق این وابستگی با درنظرگرفتن تمام فاکتورهای مرتبط، آسان‌تر باشد. به همین منوال، در ادامه این ارتباط را به شکل تنگاتنگ‌تر با واکاوی ادله ذکر خواهیم کرد.

۱. وابستگی صنعت نفت و گاز به آهن و فولاد در حوزه استخراج

در مرحله استخراج نفت و گاز، کاربرد آهن و فولاد غیرقابل‌جایگزین است. البته که موارد گاه بنا به شرایط عملیاتی، در حجم بالا مورداستفاده قرار خواهند گرفت. تجهیزاتی نظیر:

دکل‌های حفاری زمینی و دریایی
لوله‌های انتقال نفت، گاز و مایعات حفاری
محفظه‌های چاه (Casing) و لوله‌های جداری
مبدل‌های حرارتی، تانک‌ها و پلتفرم‌های دریایی

همگی از فولادهای خاص مانند فولادهای ضدزنگ، فولادهای مقاوم به خوردگی (CRA) و آلیاژهای مقاوم به دمای بالا ساخته می‌شوند. صنایع فولاد با طراحی گریدهای خاص برای مقاومت در برابر فشار، حرارت، اسیدها و محیط‌های خورنده، عملاً ستون فقرات صنعت استخراج نفت و گاز محسوب می‌شوند.

۲. نقش فولاد در صنایع پایین‌دستی نفت و گاز (پالایش، پتروشیمی)

در صنایع پالایشی و پتروشیمی، تجهیزات پیچیده‌ای چون راکتورها، برج‌های تقطیر، بویلرها، و خطوط فرآیندی به فولادهای آلیاژی نیاز دارند. این فولادها باید در برابر:

دمای بالا (HT-resistant alloys)
فشار شدید
خوردگی ناشی از گوگرد و مواد شیمیایی

مقاومت داشته باشند. بنابراین، بدون فناوری‌های متالورژیکی پیشرفته و دسترسی به فولادهای ویژه، توسعه پالایشگاه‌ها و مجتمع‌های پتروشیمی مدرن ممکن نیست. صنعت فولاد صنعتی برای پاسخگویی به نیازهای خاص پالایشگاه‌ها، گریدهایی مانند Inconel، Duplex Stainless Steel و Cr-Mo alloys تولید می‌کند.

۳. تأثیر متقابل تجاری و اقتصادی بین نفت و آهن

در فضای اقتصاد جهانی امروز، پیوندهای چندلایه میان صنایع مادر، به‌ویژه صنعت نفت و گاز با صنعت آهن و فولاد، از محدوده کاربردهای صنعتی فراتر رفته و به سطوح کلان‌تر در نظام اقتصادی و تجاری کشورها و بازارهای بین‌المللی کشیده شده است. رابطه بین «نفت و آهن» نه فقط در سطح تولید، بلکه در لایه‌های زیرساختی و سرمایه‌گذاری، بسیار پیچیده و هم‌افزا است. از یک سو، قیمت جهانی نفت به‌عنوان یکی از عوامل تعیین‌کننده هزینه‌های انرژی در فرآیند تولید فولاد عمل می‌کند.

تولید فولاد در مقیاس صنعتی به انرژی بسیار بالایی نیاز دارد؛ چه در مرحله احیای سنگ‌آهن در کوره‌های بلند و چه در فرآیندهای نورد گرم و تولید آلیاژهای خاص. افزایش قیمت نفت یا گاز طبیعی می‌تواند به‌شدت بر هزینه تمام‌شده فولاد تأثیر بگذارد و حاشیه سود صنعت فولاد را کاهش دهد.
از سوی دیگر، توسعه صنعت نفت و گاز به‌شدت متکی به قیمت‌گذاری جهانی فولاد و میزان عرضه آن است. در پروژه‌های بالادستی نفت و گاز مانند توسعه میادین، احداث پالایشگاه‌ها یا خطوط انتقال، سهم بسیار بزرگی از بودجه صرف تأمین سازه‌ها، تجهیزات و لوله‌های فولادی می‌شود.
بنابراین نوسان در قیمت فولاد و ظرفیت تولید آن، مستقیماً برنامه‌ریزی پروژه‌های نفتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

۴. صنایع وابسته؛ نقش مکمل پتروشیمی و کارخانه‌های ابزارسازی

صنایع وابسته‌ای مانند پتروشیمی و کارخانه‌های ابزارسازی نیز به‌طور میان‌خطی و ساختاری در پیوند میان نفت و فولاد ایفای نقش می‌کنند. صنعت پتروشیمی که زنجیره‌ای از فرآیندهای پایین‌دستی نفت و گاز را در بر می‌گیرد، برای ساخت تجهیزات پیچیده خود نیاز به فولادهای تخصصی دارد. برج‌های تقطیر، راکتورهای فشار بالا، خطوط انتقال گازهای سمی، کمپرسورها و راکتورهای پلیمرسازی همگی به فولادهایی با ویژگی‌های مکانیکی و شیمیایی خاص نیاز دارند.

این فولادها باید در برابر خوردگی شدید، دما و فشار بالا، شوک‌های حرارتی و مواد شیمیایی تهاجمی مقاومت داشته باشند. به همین دلیل، کارخانه‌های فولاد صنعتی با همکاری نزدیک با مهندسان پتروشیمی، اقدام به تولید آلیاژهایی مانند Incoloy، Duplex، Hastelloy و Stainless Steel 316L می‌کنند که هرکدام برای محیطی خاص بهینه شده‌اند.

در سوی دیگر، کارخانه‌های ابزارسازی صنعتی، نقش حلقه واسط میان تولید فولاد و بهره‌برداری از منابع نفتی را بازی می‌کنند. این کارخانه‌ها با استفاده از فولاد خام و آلیاژهای صنعتی، تجهیزات حساس و دقیق مانند پمپ‌های سانتریفیوژ، شیرهای کنترلی، فلنج‌های با تحمل فشار بالا، مبدل‌های حرارتی و تجهیزات حفاری را تولید می‌کنند. کیفیت این ابزارها مستقیماً بر ایمنی و بهره‌وری پروژه‌های نفت و گاز تأثیر می‌گذارد.

در کشورهایی که چرخه تولید فولاد صنعتی، ابزارسازی و صنعت نفت هم‌زمان توسعه یافته‌اند، شاهد زنجیره‌ای یکپارچه از تولید و بهره‌برداری هستیم که توان رقابتی این کشورها را در بازار جهانی انرژی افزایش داده است.

۵. بعد ژئوپلیتیکی و راهبردی: نفت و آهن به‌عنوان ابزار قدرت صنعتی

در تحلیل‌های کلان سیاست صنعتی و راهبردهای ژئوپلیتیکی کشورها، همواره به دو مؤلفه «انرژی» و «زیرساخت صنعتی» به‌عنوان ابزارهای قدرت ملی توجه می‌شود. در این چارچوب، نفت و گاز از یک‌سو منابع حیاتی انرژی و درآمدهای ارزی محسوب می‌شوند و از سوی دیگر، صنعت فولاد به‌عنوان پایه زیرساخت‌های صنعتی، نظامی و عمرانی شناخته می‌شود.
تلفیق این دو ظرفیت، به کشورها امکان می‌دهد تا در صحنه رقابت جهانی نه‌تنها وابسته به دیگران نباشند، بلکه به صادرکننده فناوری، انرژی و صنایع مادر تبدیل شوند. بنابراین، رابطه میان نفت و آهن در سطح ژئوپلیتیکی، ابزاری برای توسعه قدرت نرم و سخت کشورها به‌شمار می‌رود.

در کشورهایی مانند ایران، چین، روسیه و هند، تلاش شده است تا صنعت فولاد در کنار منابع انرژی توسعه یابد تا استقلال صنعتی و قدرت مانور در عرصه بین‌المللی افزایش یابد. برای مثال، ایران با داشتن ذخایر عظیم گاز طبیعی و زغال‌سنگ، امکان تولید فولاد با انرژی ارزان را فراهم کرده است؛ به‌گونه‌ای که بخش مهمی از صادرات صنعتی کشور به تولیدات فولادی مرتبط با نفت اختصاص دارد. از سوی دیگر، چین با برنامه‌ریزی برای توسعه همزمان پروژه‌های انرژی و فولاد در قالب ابتکار «کمربند و جاده»، در حال ایجاد زنجیره‌ای از وابستگی صنعتی میان کشورهای مختلف به خود است.
تصویری از دستگاه‌های فلزی پتروشیمی

صنایع وابسته نفت و پتروشیمی به فولاد کدام‌اند؟

در پاسخ به این پرسش که صنایع وابسته نفت و پتروشیمی به فولاد کدام‌اند، باید به ساختار چندلایه، پیچیده و به‌شدت یکپارچه زنجیره‌های صنعتی در حوزه انرژی اشاره کرد؛ جایی که «نفت»، «پتروشیمی» و «فولاد» نه‌تنها به عنوان صنایع مجزا، بلکه به‌عنوان اجزای مکمل یک کل نظام‌مند عمل می‌کنند.
صنعت فولاد، به‌واسطه ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آلیاژهایش، ستون فقرات مهندسی و ساخت تجهیزات در صنایع نفتی و پتروشیمیایی است. در این ساختار، وابستگی صنایع نفت و پتروشیمی به فولاد، نه صرفاً در استفاده از سازه‌ها یا قطعات مکانیکی، بلکه در عمق طراحی، نگهداری، ایمنی و پایداری فرآیندهای عملیاتی و زیرساختی آن‌ها قابل مشاهده است. این وابستگی، چندبعدی است و طیف گسترده‌ای از صنایع فرعی و اصلی را در بر می‌گیرد که هر کدام به نحوی بدون فولاد قادر به ادامه فعالیت نیستند.

صنعت ساخت تجهیزات فرآیندی پالایشگاهی و پتروشیمیایی

در مرکز زنجیره پایین‌دستی نفت، تجهیزات فرآیندی پیچیده‌ای وجود دارد که در پالایشگاه‌ها و مجتمع‌های پتروشیمی استفاده می‌شوند. برج‌های تقطیر، راکتورهای کراکینگ، برج‌های جذب و دفع، درام‌ها، بویلرها، مبدل‌های حرارتی، فیلترها، فلاش تانک‌ها و رفرمرها از جمله تجهیزات حیاتی در این بخش هستند. تقریباً تمامی این تجهیزات نیاز به بدنه‌هایی مقاوم در برابر فشار، دمای بالا، محیط‌های خورنده اسیدی و بازی و سیکل‌های حرارتی دارند.

فولادهای آلیاژی، به‌ویژه فولادهای زنگ‌نزن (مانند 304 و 316)، فولادهای مقاوم به دمای بالا (مانند Cr-Mo alloys) و آلیاژهای نیکل، در طراحی این تجهیزات نقش محوری دارند. بدون دسترسی به این گریدهای خاص فولادی، طراحی ایمن و اقتصادی این واحدها غیرممکن خواهد بود. بنابراین، صنعت طراحی و ساخت تجهیزات فرآیندی به‌شدت به زنجیره تأمین فولادهای صنعتی وابسته است.

صنعت لوله‌سازی و خطوط انتقال سیالات نفتی و شیمیایی

یکی دیگر از صنایع کاملاً وابسته به فولاد، صنعت تولید لوله‌های صنعتی و خطوط انتقال نفت، گاز، محصولات میان‌فرآورده و نهایی پتروشیمیایی است. در این صنعت، لوله‌های بدون درز (seamless pipes)، لوله‌های درز جوش مستقیم (ERW)، لوله‌های اسپیرال و انواع اتصالات تحت فشار ساخته می‌شوند که همگی از فولادهای خاص، با استانداردهای ASME و API تولید می‌گردند. این لوله‌ها نه‌تنها باید تحمل فشار بالا را داشته باشند، بلکه باید در برابر خوردگی ناشی از H2S، CO2، نمک، ترکیبات سولفوره و گازهای سنگین پایدار باشند.

ساخت متریال‌های فولادی با پوشش داخلی و خارجی (مانند فولاد اپوکسی‌شده، فولاد گالوانیزه یا فولاد کربنی با پوشش پلی‌اتیلن) به یکی از تخصصی‌ترین صنایع در زنجیره نفت و پتروشیمی بدل شده است. بدون وجود این صنعت، امکان انتقال ایمن و اقتصادی مواد در مقیاس صنعتی وجود نخواهد داشت.

صنایع ساخت تجهیزات دوار، پمپ‌ها و کمپرسورها

تجهیزات دوار شامل انواع پمپ‌های سانتریفیوژ، پمپ‌های رفت و برگشتی، کمپرسورهای گازی، توربین‌ها و بلوئرها در قلب واحدهای عملیاتی پالایشگاه و پتروشیمی قرار دارند. این تجهیزات برای انتقال مایعات و گازها، فشرده‌سازی، تهویه و اجرای سیکل‌های حرارتی ضروری‌اند. در این تجهیزات، آلیاژهای فولادی با خواص مکانیکی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند تا بتوانند در شرایطی با دور بسیار بالا، فشار کاری شدید و تنش‌های حرارتی یا دینامیکی دوام بیاورند.

فولادهای مقاوم به سایش، فولادهای آلیاژی ضد خستگی و فولادهای مقاوم به حرارت، از جمله موادی هستند که صنعت ابزار دقیق و ماشین‌سازی وابسته به آن‌هاست. در واقع، بدون فولادهای تخصصی، امکان طراحی و تولید تجهیزات دوار پایدار، وجود نخواهد داشت.

صنایع ساخت سازه‌های فلزی پالایشگاهی و پتروشیمیایی

سازه‌های عظیم فلزی که در ساخت پالایشگاه‌ها، مجتمع‌های گاز مایع (LNG)، سکوهای بهره‌برداری دریایی و واحدهای پتروشیمی به‌کار می‌روند، نمونه‌ای دیگر از صنایع وابسته هستند. این سازه‌ها شامل اسکلت‌های فلزی، خرپاها، پایه‌های نگهدارنده برج‌ها، شاسی‌های توربین‌ها، استراکچرهای واحدهای عملیاتی و سکوهای دریایی هستند. ساخت این سازه‌ها نیازمند ورق‌های فولادی ضخیم با استحکام بالا و قابلیت جوشکاری است.

فولادهای سازه‌ای مانند ASTM A36، A572 یا فولادهای دمای پایین برای کاربردهای سرد و بحرانی به‌صورت گسترده در این صنعت استفاده می‌شوند. طراحی سازه‌های نفتی نیازمند رعایت استانداردهای مقاومت در برابر زلزله، باد، امواج و خوردگی دریایی است؛ که همه این موارد تنها با استفاده از فولادهای دقیق مهندسی‌شده قابل تحقق است.

صنعت مخازن تحت فشار و ذخیره‌سازی

مخازن تحت فشار، بخش کلیدی ذخیره‌سازی و مدیریت مواد شیمیایی، گازهای فشرده و هیدروکربن‌ها در صنایع نفت و پتروشیمی هستند. طراحی این مخازن به‌گونه‌ای است که باید فشار داخلی بالا، واکنش‌های شیمیایی گاه انفجاری و تغییرات دمایی ناگهانی را تحمل کنند.

برای این منظور از فولادهای کربنی و کم‌آلیاژ مانند SA-516 Gr.70 یا فولادهای مقاوم به ترک هیدروژنی استفاده می‌شود. همچنین، مخازن کروی یا استوانه‌ای ذخیره‌سازی مایعات پالایشگاهی، بنزین، گاز مایع (LPG) و اتیلن، همه از فولادهای خاصی ساخته می‌شوند که در صورت بروز نشتی یا ترک، تبعات جبران‌ناپذیری برای تأسیسات خواهند داشت. طراحی ایمن این مخازن بدون همکاری صنعت فولاد و دانش متالورژی ممکن نیست.

صنعت کاتالیست‌سازی و تجهیزات جانبی فرآیند

اگرچه در نگاه اول شاید ارتباط مستقیمی میان فولاد و صنعت کاتالیست‌سازی به نظر نرسد، اما واقعیت این است که راکتورهایی که میزبان کاتالیست‌ها هستند و محفظه‌هایی که در آن واکنش‌های شیمیایی کاتالیزوری صورت می‌گیرد، همگی از فولادهای مقاوم به حرارت و خوردگی ساخته می‌شوند.

از آنجایی که دما و فشار در این واحدها بسیار بالاست، از فولادهای ویژه‌ای مانند فولادهای نیکل - مولیبدن یا فولادهای کروم‌دار استفاده می‌شود. در نتیجه، حتی در قلب فرآیند شیمیایی، فولاد جایگاه خود را حفظ کرده و امکان‌پذیری اجرای واکنش‌ها را فراهم می‌کند.
ارتباط بازار فلزات و پتروشیمی

پیش‌بینی بازار جهانی و صنعت فولاد بر اساس قیمت فرآورده‌های سوختی

برخلاف نگاه سطحی به تأثیر قیمت نفت خام به‌تنهایی، این قیمت فرآورده‌های پالایش‌شده است که مستقیماً هزینه تولید، حمل‌ونقل، ذوب، نورد و عملیات حرارتی در صنایع فولادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از آنجا که فرآیندهای متالورژیکی نظیر احیای سنگ‌آهن، ذوب کوره‌های القایی و کوره بلند، نیازمند انرژی حرارتی عظیم هستند، نوسان در قیمت سوخت‌ها به‌صورت زنجیروار به ساختار هزینه‌ای صنعت فولاد تسری پیدا می‌کند. اما موضوع به همین‌جا ختم نمی‌شود. تغییرات در قیمت سوخت‌ها، جریان سرمایه‌گذاری، توسعه زیرساخت، الگوی تقاضای جهانی، قیمت تمام‌شده فولاد و حتی رقابت‌پذیری منطقه‌ای تولیدکنندگان را نیز دستخوش دگرگونی‌های ساختاری می‌کند.

۱. تغییرات قیمت فرآورده‌های سوختی و اثر آن بر هزینه انرژی در تولید فولاد

یکی از بخش‌های کمتر دیده‌شده اما تعیین‌کننده در قیمت‌گذاری فولاد، سهم انرژی در فرآیند تولید است. کوره‌های بلند برای تولید فولاد خام به گاز طبیعی، نفت کوره یا زغال‌سنگ حرارتی وابسته‌اند. تغییرات قیمت گازوئیل و نفت کوره می‌تواند بهای حمل مواد اولیه به کارخانه و سوخت مصرفی در کوره‌ها را به شدت افزایش دهد.
در مناطق فاقد گازرسانی صنعتی، کارخانه‌های فولاد به ناچار از فرآورده‌های نفتی به‌عنوان سوخت اصلی استفاده می‌کنند. این موضوع، باعث ایجاد فاصله قیمتی بین تولید فولاد در کشورهای دارای یارانه سوخت با کشورهایی می‌شود که با قیمت جهانی انرژی کار می‌کنند. بنابراین، کوچک‌ترین نوسان در قیمت جهانی فرآورده‌ها، بر مزیت نسبی و رقابت‌پذیری فولادسازان بین‌المللی اثرگذار خواهد بود.

۲. تأثیر قیمت سوخت بر زنجیره تأمین مواد اولیه فولاد (حمل و انتقال)

در بسیاری از کشورها، معادن سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و گندله‌سازی‌ها در فاصله زیادی از مجتمع‌های فولادسازی قرار دارند. حمل مواد معدنی سنگین نیازمند سیستم‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی است که سوخت مورد استفاده آن‌ها مستقیماً از فرآورده‌های نفتی تأمین می‌شود.
با افزایش قیمت سوخت، هزینه حمل مواد اولیه افزایش یافته و در نتیجه قیمت تمام‌شده شمش فولادی و محصولات نهایی بالاتر می‌رود. این مسئله به‌ویژه در کشورهایی با ضعف زیرساخت ریلی و ناوگان قدیمی حمل‌ونقل، شدیدتر بروز می‌کند و موجب کاهش حاشیه سود و افزایش وابستگی به واردات فولاد می‌شود. بنابراین، پایداری و ثبات قیمت فرآورده‌ها، شرط اولیه ثبات در زنجیره فولاد است.

۳. اثر قیمت فرآورده‌های سوختی بر سیاست‌گذاری سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد

یکی از متغیرهای کلیدی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران برای ورود به صنعت فولاد، هزینه‌های عملیاتی و به‌ویژه هزینه انرژی است. افزایش غیرقابل پیش‌بینی در قیمت فرآورده‌های سوختی، سرمایه‌گذاران را نسبت به سودآوری پروژه‌های فولادسازی دچار تردید می‌کند.
در مقابل، کشورهای دارای سوخت ارزان‌تر یا یارانه‌ای، به مقصد جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاری در تولید فولاد تبدیل می‌شوند. این مسئله در سطح کلان، به تغییر جریان سرمایه‌گذاری جهانی و تمرکز تولید فولاد در کشورهای خاصی منجر خواهد شد که تعادل منطقه‌ای عرضه فولاد را برهم می‌زند. به همین دلیل، تغییرات قیمت فرآورده‌های پالایش‌شده، در سطح کلان، جهت‌گیری استراتژیک صنعت فولاد جهان را نیز بازتعریف می‌کند.

۴. وابستگی متقابل رشد پروژه‌های زیرساختی فولادی و قیمت سوخت

توسعه زیرساخت‌ها، اعم از پل‌سازی، ساخت خطوط لوله، کارخانه‌سازی و احداث سازه‌های انرژی‌بر، نیازمند فولاد در حجم بالا و حمل مکرر تجهیزات است. این پروژه‌ها به‌شدت به قیمت سوخت وابسته‌اند، زیرا ماشین‌آلات سنگین، حمل‌کننده‌ها، جرثقیل‌ها و تجهیزات اجرای پروژه با فرآورده‌های نفتی کار می‌کنند.
هنگامی که قیمت سوخت افزایش می‌یابد، هزینه اجرای این پروژه‌ها نیز بالا می‌رود و در نتیجه بخشی از آن‌ها متوقف یا به تعویق می‌افتند. این کاهش پروژه‌های عمرانی و زیربنایی، تقاضا برای فولاد را نیز در میان‌مدت کاهش می‌دهد. بنابراین، صنعت فولاد از طریق تقاضای ثانویه پروژه‌های زیرساختی، از قیمت فرآورده‌های سوختی تأثیر مضاعف می‌پذیرد.

۵. تأثیر قیمت فرآورده‌های سوختی بر بازارهای صادراتی فولاد

در بازار جهانی، قیمت تمام‌شده فولاد صادراتی تابع مستقیم هزینه‌های انرژی، حمل و فرآوری است. کشورهایی که با قیمت بالای گازوئیل یا نفت کوره تولید می‌کنند، در صادرات فولاد، نسبت به کشورهایی با انرژی ارزان رقابت‌پذیری کمتری خواهند داشت. علاوه بر آن، افزایش قیمت سوخت بر نرخ کرایه‌های بین‌المللی کشتی‌های حمل فولاد تأثیر می‌گذارد و باعث کاهش حاشیه سود صادرات می‌شود. در نتیجه، صادرات فولاد از کشورهای پرهزینه کاهش یافته و ممکن است بازارهای منطقه‌ای از تولیدکنندگان کم‌هزینه اشباع شود. این تحولات، به بازتعریف مسیرهای تجاری فولاد در سطح جهان منجر خواهد شد.

۶. تحولات قیمت سوخت و گرایش صنعت فولاد به انرژی‌های جایگزین

افزایش شدید قیمت فرآورده‌های سوختی، صنعت فولاد را ناگزیر به یافتن منابع انرژی جایگزین مانند برق، هیدروژن سبز یا انرژی‌های تجدیدپذیر می‌کند. این روند گرچه در بلندمدت مفید است، اما مستلزم سرمایه‌گذاری‌های سنگین در زیرساخت انرژی، تغییر فرآیند تولید (مثلاً جایگزینی کوره بلند با DRI یا EAF) و گذار فناوری است. بنابراین نوسان در قیمت فرآورده‌های سوختی، عاملی شتاب‌دهنده برای تغییر پارادایم انرژی در صنعت فولاد محسوب می‌شود و مسیر آینده این صنعت را به‌سوی کم‌کربن‌سازی هدایت خواهد کرد. این روند، اثرات ژرفی بر قیمت، ترکیب آلیاژها و الگوهای تولید فولاد خواهد داشت.
میلگرد و لوله فلزی استفاده شده در پتروشیمی

میلگرد و لوله فلزی استفاده شده در پتروشیمی

سخن پایانی

در جمع‌بندی این بررسی تخصصی می‌توان گفت که پیوند میان صنایع نفت، پتروشیمی و فولاد، یک وابستگی ساختاری، تکنولوژیک و غیرقابل جایگزین است که شالوده عملکرد پایدار و توسعه‌یافته زنجیره انرژی را تشکیل می‌دهد. فولاد، به‌واسطه خواص مکانیکی، حرارتی و شیمیایی ممتاز خود، در جایگاه ماده‌ی مهندسی کلیدی، در تمامی مراحل از طراحی تا بهره‌برداری زیرساخت‌های نفت و پتروشیمی حضور دارد.

از ساخت تجهیزات فشار بالا در پالایشگاه‌ها و مجتمع‌های پتروشیمی، تا ایجاد خطوط انتقال مقاوم به خوردگی، از سازه‌های صنعتی عظیم تا قطعات دوار حساس، همگی بر پایه فولادهای خاص و مهندسی‌شده طراحی و تولید می‌شوند. این رابطه نه یک تعامل جانبی، بلکه ضرورتی بنیادین در معماری صنعت انرژی است؛ ضرورتی که هرگونه اختلال در آن، مستقیماً قابلیت توسعه، ایمنی و استقلال صنعتی در حوزه نفت و گاز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از این‌رو، تقویت زنجیره تأمین فولادهای صنعتی پیشرفته، شرط لازم برای تحقق زیرساخت بومی، افزایش بهره‌وری و تحقق امنیت انرژی در قرن بیست‌و‌یکم خواهد بود.