به گزارش نفت آنلاین به نقل از «ایران پترونت» بسیاری از صاحبان اندیشه و تصمیم در حوزه مدیریت اقتصادی کشور گاز را همچون نفت و بلکه بهتر از آن، یاریگر رشد و ارتقا اقتصادی میدانند و باور دارند کشوری با این ظرفیت از مخازن گازی نمیتواند نسبت به استفاده پرمزیت آن در سطوح زندگی شهروندان بیتفاوت باشد. خاصه اینکه کل مناطق کشور در همه چهار اقلیم آن نیازمند سوخت پاک جایگزین انواع سنتی است و از سوی دیگر جهان آینده همچنان که به سوی بهرهگیری از انرژیهای پاک و تجدیدپذیر میرود اما، تا دهههای پیش رو به گاز اقبال نشان خواهد داد و اینک چه فرصتی بهتر از حال که تاس تولید و صادرات گاز، خوش نشسته است.
این رویکرد طبعا اصلیترین محور فعالیت کنشگران نهادهای دولتی هم خواهد بود و همه تصمیمسازان مسلط به منابع گازی کشور تولید و آمادهسازی برای مصرف را سرلوحه کار خود قرار دادهاند.
نگاهی به مبحث پرماجرای گازرسانی در دهههای گذشته تابلویی از باورهای مدیران کلان نفتی کشور را پیش رو متصور میسازد. اینکه حکایت صنعت گاز با گذر از چه پیچ و خمهایی شکل گرفته و حال دستاورد آن چیست.
حسن منتظر تربتی، معاون وزیر نفت در امور گاز معتقد است اقتصاد هر کشور بر اساس نیازها و امکانات همان کشور شکل میگیرد و این موضوع میتواند در هر گوشهای از جهان سازوکار مخصوص خود را داشته باشد. او تاکید دارد ارتقا اقتصادی در شاخه نفعبری از داشتههای سرزمینی در ایران، بر پایه منابع فسیلی است و حال که چنین مخازن عظیمی از این امکان در کشور وجود دارد، نمیتوان لزوما بر اساس الگوهای دیگر کشورها، رشد اقتصادی را محقق ساخت.
گفتههای وی در نخستین نشست خبریاش ناظر بر همین موضوع است که در شرایطی که در ایران حتی برق هم از محل گاز تامین میشود، گازرسانی اهمیتی دوچندان مییابد و بر همین اساس میتوان با اطمینان گفت گازرسانی در ایران کار درستی است چون جایگزینی است بر انرژیهایی که قیمتی بسیار بیشتر از این طلب میکنند.
وی تاکید دارد اقتصاد گازی نشان میدهد بهره بردن از این منبع خدادادی کاملا توجیهپذیر است، حتی اگر گمان بریم که آن را میتوان جایگزین نفت سفید و یا دیگر حاملهای انرژی کرد.
او در عین حال توسعه سواحل مکران را به عنوان شاهد مثالی بر گفته خود مطرح میکند و میگوید وقتی توسعه در این سواحل مدنظر قرار گرفت، خلا منابع انرژی ارزانتر فسیلی بشدت احساس میشد که میتوانست مانعی جدی برای این ارتقا باشد اما با گازرسانی به منطقه مذکور، این کمبود نیز رفع شد تا پازل توسعه صنعتی در کشور شکل بگیرد.
منتظر تربتی همچنین تصریح میکند که استفاده از گاز در حال حاضر بطور کامل مقرون به صرفه است و از سویی میزان تولید گاز در ایران روی عدد ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز متمرکز شده که ارزشی برابر با ۵ میلیون بشکه نفت خام دارد.
او رویکردهای توسعهای در گازرسانی را مثبت ارزیابی میکند چرا که در سالهای آینده توسعه در این بخش به پایان خواهد رسید و از آن پس هر چه از این ماده در سبد تولید قرار گیرد میتواند مصروف تامین خوراک صنایع و صادرات باشد.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران تاکید میکند سهم بخش خانگی از میان مصرفکنندگان گاز به گونهای است که فرصت کافی برای گازرسانی به صنایع و نیروگاهها فراهم شده است اما در عین حال روی الگوهای مصرف نیز باید توجه ویژه داشت.
او در این پیوند اعتقاد دارد تا کنون هر چه تولید میشد برای جوابگویی به بازار مصرف داخلی بود اما برای سالهای آینده باید مدیریت مطلوب این مصرف به شکلی جدی در دستور کار قرار گیرد تا از این رهگذر، گاز ارزش افزوده بالاتری پیدا کند.
منتظر تربتی صنعت گاز را در عین حال بومیترین صنعت کشور میداند و معتقد است مدیران پیشین این صنعت نیز همه تلاش خود را متوجه توسعه آن در کشور کرده بودند و اینک آن چیزی که دستاورد تلقی میشود، رفاه و آسایش مردم و سربلندی ایران است.
گازرسانی از نگاه وی تا پیش از به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی تقریبا هیچ بود، ولی بعد از انقلاب، شتاب گستردهای گرفت، به گونهای که اینک با نگاهی به این کارنامه میتوان گفت ۲۷ هزار و یکصد و نود و هفت روستا از نعمت گاز بهرهمند شدهاند در حالی که قبل از انقلاب گازرسانی فقط به چند روستا محدود شده بود.
او خبر میدهد در حال حاضر یک هزار و ۱۳۹ شهر و بیش از ۲۷ هزار روستا از منابع گازی کشور استفاده میکنند و شرکت ملی گاز ایران موفق شده است ۹۷درصد جمعیت شهری و ۸۱ درصد جمعیت روستایی را به شبکههای سراسری گاز کشور متصل کند.
یکی از نگرانیهایی که همواره ذهن فعالان صنعت گاز را به خود معطوف کرده بود، گسترش و توسعه منابع تولیدی بود که میتوانست برای کشور این خطر را ایجاد کند که با برداشت و پالایش افزونتر منابع گازی در میدان مشترک گازی پارس جنوبی، میزان تولید از حجم مصرف جلو بیافتد اما اینک مدیران ارشد گازی اعلام میکنند این آشفتهخیالی حالا دیگر محلی از اعراب ندارد چرا که ظرفیت انتقال گاز به بیش از ۷۵۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است و با توجه به توسعه خطوط انتقال گاز، جایی برای نگرانی نیست و هرچه تولید شود میتواند توسط متولی اصلی گازرسانی، به هر نقطهای منتقل شود و این ظرفیت نیز به دلیل تابآوری شبکههای احداث شده گازی در سراسر ایران محقق شده و آمار و ارقام و دادهها، مبین این نکته است که رکوردزنیهای صنعت گاز همچنان رو به فزونی است.
گازرسانی نیروگاهی نیز در دیدگاه منتظر تربتی جایگاهی ویژه دارد به گونه ای که میگوید: در سالهای گذشته بخش زیادی از نیازهای سوخت نیروگاهها از طریق سوخت مایع تامین شده است اما هماکنون میتوان پیشبینی کرد که رقم گازرسانی نیروگاهی تا پایان امسال به ۷۰ میلیارد مترمکعب افزایش یابد و صنایع پتروشیمی نیز بدون دغدغه خوراک خود را دریافت کرده و در کلیت اقتصاد کشور ارزش افزوده بیشتری خلق کنند.
مدیرعامل شرکت ملی گاز از تولید بومی ماده بودار کننده گاز (مرکاپتان) در ایران هم خبر داده و گفته است که این ماده که تا کنون فقط توسط کشورهایی مانند روسیه و فرانسه تولید میشد هم اکنون در ایران قابلیت تولید پیدا کرده و خط تولید انبوه آن نیز به زودی به بهرهبرداری خواهد رسید.
هماینک از مواد سنتزی وارداتی برای این منظور استفاده میشود که با توجه به رشد روزافزون تولید و مصرف گاز و محدود بودن کشورهای تولیدکننده مرکاپتان، شرکت ملی گاز با هدف خودکفایی در تولید این ماده استراتژیک وارد عمل شده است.
مقوله صادرات گاز نیز که همواره به عنوان یکی از ضعفهای اقتصادی در ایران تلقی میشد اینک رفتهرفته به موضوعی مهم بدل میشود.
درست است که سهم ایران از بازار صادراتی گاز جهان بسیار کمفروغ است اما باید به یاد داشت که نیازهای داخلی در تمام سالهای گذشته اجازه نداد به این مهم پرداخته شود.
هماکنون در آخرین برآوردهای به عمل آمده ایران آمادگی کامل پیدا کرده تا به پاکستان گاز صادر کند و این در حالی است که
بخش زیادی از خطوط لوله شرق و جنوب شرق ایران تکمیل شده و زیرساختهای آغاز صادرات گاز به پاکستان در خاک ایران آماده است.
بر اساس رصدهای به عمل آمده، همسایه شرقی نسبت به سرمایهگذاری خارجی اقبال نشان داده و چنانچه ایران بتواند از فرصت بوجود آمده استفاده کند میتواند در احداث خط لوله در خاک پاکستان وارد عمل شود.
البته شرکت ملی گاز ایران اعلام میکند که برنامهای برای کشیدن خطوط لوله در پاکستان ندارد اما با اینکه خط لوله “تاپی” در پاکستان شکل اجرایی یافته، ایران میتواند همچنان در این حوزه با قدرت ظاهر شود.
در خصوص انتقال گاز به کشورهای همسایه و شکلگیری سوآپ گاز به ترکمنستان که خود از کشورهای شاخص صادرکننده این محصول در منطقه است ایران اعلام آمادگی کرده که چنین نیازی از سوی این کشور را به هر مقدار که لازم باشد پاسخ بدهد.
با اتکا به اعلام نظر متولیان گازی کشور، در غرب ایران نیز صادرات، اوضاع مطلوبی دارد چرا که بغداد و بصره دو محوری هستند که همچنان از گاز ایران تغذیه میکنند و پیشبینی میشود سال آینده میزان ارسال گاز به عراق و دریافت این کشور به حداکثر مقدار قراردادی برسد. این نکته نیز قابل تامل است که هر چند قرارداد صادرات گاز به عراق در فهرست قراردادهای کوتاهمدت جای گرفته اما توجیهات اقتصادی لازم را از آن خود کرده است و فعلا نیازی به تمدیدهای قراردادی احساس نمیشود.
این درحالی است که بر اساس گفتههای مدیرعامل شرکت ملی گاز، ایران همه پول دریافتی حاصل از فروش گاز به عراق را به یورو دریافت کرده است و دریافتهای بعدی ارز حاصل از صادرات گاز به عراق نیز بر اساس سیاستهای بانک مرکزی تعریف خواهد شد.
شک نیست که مطلوبیت درآمد حاصل از صادرات گاز زمانی به قوام اصلی خود خواهد رسید که کشور ما وجوه معتبر و مورد تایید بازارهای اقتصادی جهان را از آن خود سازد.
اینک میتوان همچنان بر مدار پرسشهای بیشمار باقی ماند که آیا در شرایطی که بخش زیادی از کشورهای دنیا برای تامین انرژی خود به طرق جدید استفاده از انرژیهای پاک یا تجدیدپذیر و مقرون به صرفه روی آوردهاند، کشور ما راه مطلوبی را برای این نیاز انتخاب کرده است یا خیر؟ پاسخ این پرسش، فعلا بر روی اوراق تحلیلی مثبت است. اما تحلیلگران معتبر جهانی که آرایی گاه کاملا متفاوت از هم دارند میتوانند برآورد کنند ایران در شرایط فعلی گامهای سرنوشتساز خود را برای توسعه برداشته است یا خیر. دستاوردهای چهلساله صنعت گاز تا اینجای کار نمره قبولی گرفته است، اما سطور سیاهه بررسیهای تحلیلی میتواند کماکان کاملتر شود.